Airbrushes
Op deze pagina vind je een toelichting op de volgende onderwerpen:
- De gevaren bij airbrushen.
- Toepassingen van airbrushen in de modelbouw.
- Het principe van een airbrush.
- Waarom eigenlijk airbrushen en niet gewoon 'kwasten'?
- Uitleg over enkele airbrush-begrippen.
- Wat heb je allemaal nodig als je wilt gaan airbrushen?
- Welke airbrush voldoet?
- De gevaren bij airbrushen.
- Toepassingen van airbrushen in de modelbouw.
- Het principe van een airbrush.
- Waarom eigenlijk airbrushen en niet gewoon 'kwasten'?
- Uitleg over enkele airbrush-begrippen.
- Wat heb je allemaal nodig als je wilt gaan airbrushen?
- Welke airbrush voldoet?
De gevaren bij airbrushen.
Vóórdat je wordt bijgepraat over airbrushen en airbrushes, eerst wat aandacht voor de (mogelijke) gevaren bij airbrushen. Op zich niets om bang van te worden, maar het is wel belangrijk je te realiseren dát er gevaren op de loer liggen. Door het nemen van de juiste maatregelen kun je voorkomen dat het gevaar bewaarheid wordt.
Waar zitten die gevaren precies?
De belangrijkste zaken waar je bij airbrushen op moet letten, spitsen zich toe op twee onderwerpen:
Hoe kun je verantwoord met deze gevaren omgaan?
Vóórdat je wordt bijgepraat over airbrushen en airbrushes, eerst wat aandacht voor de (mogelijke) gevaren bij airbrushen. Op zich niets om bang van te worden, maar het is wel belangrijk je te realiseren dát er gevaren op de loer liggen. Door het nemen van de juiste maatregelen kun je voorkomen dat het gevaar bewaarheid wordt.
Waar zitten die gevaren precies?
De belangrijkste zaken waar je bij airbrushen op moet letten, spitsen zich toe op twee onderwerpen:
- Gevaar voor de gezondheid en het milieu.
De verfnevel bevat verfdeeltjes en verdunner. Beide bestanddelen kunnen schadelijk zijn voor je gezondheid (luchtwegen) en zijn ook schadelijk voor het milieu. - Brandgevaar.
Veel verven en verdunners bevatten brandgevaarlijke stoffen.
Hoe kun je verantwoord met deze gevaren omgaan?
- Bescherm de luchtwegen door een masker te dragen (zie de maskerspagina).
- Bescherm ook je handen door handschoenen te dragen.
Verdunmiddelen als thinner is agressief spul. Voorkom zoveel mogelijk dat het met je huid in contact komt. - Ventileer de ruimte waarin je spuit.
- Zuig de verfnevel af, bij voorkeur door ventilatoren met een filter ervoor.
De ventilatoren moeten van een vonkvrij type zijn (vonkvorming kan brand veroorzaken). - Gebruik als het even kan koolstoffilters als extra 'vangnet' van schadelijke neveldeeltjes.
- Vervang de filters van je masker en van de afzuiging regelmatig.
Koolstoffilters raken verzadigd waardoor het de schadelijke stoffen niet meer uit de nevel kan worden gefilterd. - Behandel reinigingsmiddelen, afval van verf en gebruikte filters als klein chemisch afval en breng het naar een milieupark (dus niet zo maar in de vuilnisbak gooien of door de goot spoelen).
- Gebruik een afvalbak die je luchtdicht kunt afsluiten.
- Laat de afzuiginstallatie ook draaien als je de airbrush of potjes met verf aan het schoonmaken bent.
Hiervoor gebruik je normaal gesproken het verdunmiddel. - Houd hete of zelfs brandende voorwerpen weg van de plaats waar gespoten wordt. Denk hierbij aan sigaretten, soldeerapparaten en halogeenlampen.
- Lees de gebruiksvoorschriften van je airbrush, de verf en verdunners goed voordat je ermee aan de slag gaat.
Toepassingen van airbrushen in de modelbouw.
Airbrushen wordt in de modelbouw doorgaans bij de volgende onderdelen toegepast:
Airbrushen wordt in de modelbouw doorgaans bij de volgende onderdelen toegepast:
- Het aanbrengen van zogenaamde 'hoofdkleuren' bij locomotieven, wagons en onderdelen van de baan (bijvoorbeeld een zelfgebouwde draaischijf).
- Het weatheren van modellen en de modelbaan zelf (bijvoorbeeld roest op de rails en vuil op het ballastbed).
- Het belijnen van modellen.
Het principe van een airbrush.
Een airbrush of verfspuit laat een bepaalde hoeveelheid lucht langs een opening gaan, die toegang geeft tot een reservoir met verf. Doordat de lucht met kracht langs deze opening wordt geblazen, ontstaat aldaar een onderdruk waardoor de verf door de opening wordt gedrukt en zich met de lucht mengt. Aan het einde van de airbrush ontstaat een controleerbare nevel, die met kracht op het te verven onderdeel wordt geblazen. Als de techniek goed wordt toegepast, ontstaat een mooie vlakke laag verf, die heel dun maar toch dekkend kan zijn.
Een airbrush of verfspuit laat een bepaalde hoeveelheid lucht langs een opening gaan, die toegang geeft tot een reservoir met verf. Doordat de lucht met kracht langs deze opening wordt geblazen, ontstaat aldaar een onderdruk waardoor de verf door de opening wordt gedrukt en zich met de lucht mengt. Aan het einde van de airbrush ontstaat een controleerbare nevel, die met kracht op het te verven onderdeel wordt geblazen. Als de techniek goed wordt toegepast, ontstaat een mooie vlakke laag verf, die heel dun maar toch dekkend kan zijn.
Waarom eigenlijk airbrushen en niet gewoon 'kwasten'?
Een airbrush-artiest slaagt erin fantastische schilderijen te maken. Ben je een topper dan zal men zelfs moeite hebben te bepalen of het een echte foto is of dat een airbrush aan de 'foto' ten grondslag heeft gelegen. Voor modelbouw heb je die kwaliteiten niet echt nodig, tenminste: als je de airbrush voor dezelfde doeleinden gebruikt als ik, namelijk het spuiten van de algemene kleur van een onderdeel (bijvoorbeeld de bak van een goederenwagon of rijtuig of de bovenbouw en het onderstel van een locomotief) of voor het weatheren van modellen. Een airbrush geeft, mits goed gebruikt, een veel strakker resultaat dan met een kwast ooit zal lukken. Doordat de verf erg dun is als het op het model wordt gespoten en daarbij ook nog eens gelijkmatig wordt aangebracht, droogt het strak op.
Een airbrush-artiest slaagt erin fantastische schilderijen te maken. Ben je een topper dan zal men zelfs moeite hebben te bepalen of het een echte foto is of dat een airbrush aan de 'foto' ten grondslag heeft gelegen. Voor modelbouw heb je die kwaliteiten niet echt nodig, tenminste: als je de airbrush voor dezelfde doeleinden gebruikt als ik, namelijk het spuiten van de algemene kleur van een onderdeel (bijvoorbeeld de bak van een goederenwagon of rijtuig of de bovenbouw en het onderstel van een locomotief) of voor het weatheren van modellen. Een airbrush geeft, mits goed gebruikt, een veel strakker resultaat dan met een kwast ooit zal lukken. Doordat de verf erg dun is als het op het model wordt gespoten en daarbij ook nog eens gelijkmatig wordt aangebracht, droogt het strak op.
Even wat airbrush-begrippen.
In de airbrush-wereld kom je verschillende begrippen tegen. De belangrijkste behandel ik hier even zodat je de informatie op de rest van de pagina zonder al teveel problemen kunt volgen.
Waar komt de verf vandaan ?
De verf kan bij een airbrush van twee kanten komen: van onderaf en bovenaf. Van onderaf wordt ook wel 'suction feed' ('zuigvoeding') of 'bottom feed' genoemd. In dit geval zit de verf meestal in een potje met dekseltje onder in de airbrush geklemd, maar je kunt ook kiezen voor een kommetje (dat naast of boven de airbrush uitkomt, maar wel aangesloten is aan de onderkant van de airbrush). Voor het principe waarbij de verf van bovenaf de airbrush in gaat, wordt de naam 'gravity feed' of 'zwaartekrachtvoeding' gebruikt. Meestal zit de verf dan in een open of afgesloten kommetje (trechtertje).
Interne en externe mix.
Het basisprincipe van de airbrush is dat verf en lucht zich mengen. Dit kan binnenin de airbrush gebeuren of er vlak voor. In het eerste geval spreken we van een interne mixer en in het tweede geval....juist ! Het is bij airbrushen de kunst de juiste menging van lucht en verf voor elkaar te krijgen. Dit kun je zowel bij een interne als bij een externe mixer regelen. Een interne mixer zorgt ervoor dat de verf en lucht goed met elkaar zijn vermengd op het moment dat de nevel de spuit verlaat. Deze nevel heeft een wat hogere kwaliteit dan de nevel van een externe mixer want een externe mixer heeft geen 'controle' over de verf: hij spuit gewoon lucht weg en de verf wordt pas buiten de airbrush meegenomen.
Single en double action.
Een airbrush met 'single action' kent een drukknop met maar twee standen: omhoog (luchttoevoer afgesloten) en omlaag (luchttoevoer open). In de ruststand staat de knop omhoog. De hoeveelheid verf die meegenomen wordt, is wel instelbaar, maar dit moet van tevoren al zijn ingesteld. Aanpassen tijdens het spuiten betekent doorgaans dat het spuitwerk moet worden onderbroken. Ik zeg hier 'doorgaans' aangezien ikzelf bij mijn externe mixer de handigheid heb om tijdens het spuiten de kap omhoog of omlaag te draaien. Het kost me wel af en toe kramp in mijn vingers, maar je moet wàt voor je hobby over hebben !
Een 'double action'-airbrush kent een drukknop die je niet alleen in kunt drukken om de luchtstroom te regelen, maar deze knop kun je ook naar achteren en voren bewegen om de verfstroom te regelen. Verder naar achteren trekken betekent meer verf. Als je zo'n airbrush voldoende in je vingers hebt, kun je er zelfs je modellen mee belijnen.
In de airbrush-wereld kom je verschillende begrippen tegen. De belangrijkste behandel ik hier even zodat je de informatie op de rest van de pagina zonder al teveel problemen kunt volgen.
Waar komt de verf vandaan ?
De verf kan bij een airbrush van twee kanten komen: van onderaf en bovenaf. Van onderaf wordt ook wel 'suction feed' ('zuigvoeding') of 'bottom feed' genoemd. In dit geval zit de verf meestal in een potje met dekseltje onder in de airbrush geklemd, maar je kunt ook kiezen voor een kommetje (dat naast of boven de airbrush uitkomt, maar wel aangesloten is aan de onderkant van de airbrush). Voor het principe waarbij de verf van bovenaf de airbrush in gaat, wordt de naam 'gravity feed' of 'zwaartekrachtvoeding' gebruikt. Meestal zit de verf dan in een open of afgesloten kommetje (trechtertje).
Interne en externe mix.
Het basisprincipe van de airbrush is dat verf en lucht zich mengen. Dit kan binnenin de airbrush gebeuren of er vlak voor. In het eerste geval spreken we van een interne mixer en in het tweede geval....juist ! Het is bij airbrushen de kunst de juiste menging van lucht en verf voor elkaar te krijgen. Dit kun je zowel bij een interne als bij een externe mixer regelen. Een interne mixer zorgt ervoor dat de verf en lucht goed met elkaar zijn vermengd op het moment dat de nevel de spuit verlaat. Deze nevel heeft een wat hogere kwaliteit dan de nevel van een externe mixer want een externe mixer heeft geen 'controle' over de verf: hij spuit gewoon lucht weg en de verf wordt pas buiten de airbrush meegenomen.
Single en double action.
Een airbrush met 'single action' kent een drukknop met maar twee standen: omhoog (luchttoevoer afgesloten) en omlaag (luchttoevoer open). In de ruststand staat de knop omhoog. De hoeveelheid verf die meegenomen wordt, is wel instelbaar, maar dit moet van tevoren al zijn ingesteld. Aanpassen tijdens het spuiten betekent doorgaans dat het spuitwerk moet worden onderbroken. Ik zeg hier 'doorgaans' aangezien ikzelf bij mijn externe mixer de handigheid heb om tijdens het spuiten de kap omhoog of omlaag te draaien. Het kost me wel af en toe kramp in mijn vingers, maar je moet wàt voor je hobby over hebben !
Een 'double action'-airbrush kent een drukknop die je niet alleen in kunt drukken om de luchtstroom te regelen, maar deze knop kun je ook naar achteren en voren bewegen om de verfstroom te regelen. Verder naar achteren trekken betekent meer verf. Als je zo'n airbrush voldoende in je vingers hebt, kun je er zelfs je modellen mee belijnen.
Wat heb je allemaal nodig als je wilt gaan airbrushen?
De hier genoemde onderdelen worden op deze pagina maar summier behandeld. Via de apart hieraan gewijde pagina's (klik maar op de naam van het onderdeel) vind je uitgebreidere informatie.
De lijst met benodigdheden begint met het intrappen van een open deur:
De hier genoemde onderdelen worden op deze pagina maar summier behandeld. Via de apart hieraan gewijde pagina's (klik maar op de naam van het onderdeel) vind je uitgebreidere informatie.
De lijst met benodigdheden begint met het intrappen van een open deur:
- Airbrush.
Verderop op deze pagina kun je zien welke het beste voldoet voor welke activiteit. - Bekertjes/potjes.
Afhankelijk van de gekozen soort airbrush heb je bekertjes/potjes nodig voor diverse doeleinden: natuurlijk om je verf in te kunnen doen, maar je zult ook een bekertje moeten vullen met verdunningsvloeistof (die je ook kunt gebruiken om je airbrush af en toe door te spuiten, bijvoorbeeld als je met een andere kleur wilt gaan spuiten en geen zin hebt je airbrush eerst schoon te maken) en persoonlijk gebruik ik ook altijd een potje om gebruikte vloeistoffen (afval) in te verzamelen. - Afzuiginstallatie.
Bij het spuiten van verf komt een nevel vrij die je af moet zuigen, zelfs als je met minder gevaarlijke verf werkt zoals acryl-verf (Tamiya bijvoorbeeld). - Filters.
De afzuiginstallatie zal voorzien moeten worden van een filter. Deze worden bij aanschaf van zo'n apparaat als het goed is meegeleverd. Ik vermeld ze even apart, omdat ze niet het eeuwige leven hebben: na het nodige spuitwerk zijn ze verzadigd en moeten ze worden vervangen. - Voeding voor de airbrush.
En wat is een airbrush zonder luchtdruk-verzorger? Precies: helemaal niets! De luchtdruk kan worden verzorgd door een compressor of een busje drijfgas. Laatstgenoemde is ideaal als je airbrushen eens wilt proberen. Als je het leuk vindt en ermee door wilt gaan, kun je altijd nog een compressor kopen. Zie de aparte pagina over deze twee luchtdruk-verzorgers in het hoofdstuk 'Technieken' voor meer informatie. - Masker.
Voor het beschermen van de luchtwegen tegen de kwalijke gevolgen van spuitnevels. Zie de aparte pagina over maskers onder het hoofdstuk 'Technieken'.
Welke airbrush voldoet?
Voor het spuiten van mijn modellen en het weatheren ervan maak ik gebruik van een tweetal single-action-airbrushes met externe mix via zuigvoeding. Single-action is voldoende, omdat je de spuitnevel van tevoren kunt proberen/instellen en niet tijdens het spuiten hoeft te wijzigen. Externe-mix-airbrushes zijn goedkoper, makkelijker schoon te maken en voldoen prima voor de doelen waarvoor ik de airbrush hanteer. Dat ik met airbrushes via het zuigvoeding-principe werk, is puur persoonlijke voorkeur: airbrushes die met voeding van bovenaf werken, zijn net zo goed.
Maar ik heb dus wel twee airbrushes in gebruik, die ik hieronder nader bespreek. Het zijn beide airbrushes van Badger, maar andere merken verkopen soortgelijke airbrushes die van gelijke of zelfs betere kwaliteit zijn.
Voor het spuiten van mijn modellen en het weatheren ervan maak ik gebruik van een tweetal single-action-airbrushes met externe mix via zuigvoeding. Single-action is voldoende, omdat je de spuitnevel van tevoren kunt proberen/instellen en niet tijdens het spuiten hoeft te wijzigen. Externe-mix-airbrushes zijn goedkoper, makkelijker schoon te maken en voldoen prima voor de doelen waarvoor ik de airbrush hanteer. Dat ik met airbrushes via het zuigvoeding-principe werk, is puur persoonlijke voorkeur: airbrushes die met voeding van bovenaf werken, zijn net zo goed.
Maar ik heb dus wel twee airbrushes in gebruik, die ik hieronder nader bespreek. Het zijn beide airbrushes van Badger, maar andere merken verkopen soortgelijke airbrushes die van gelijke of zelfs betere kwaliteit zijn.
- Badger 250-2.
De meest simpele airbrush die je je voor kunt stellen (die is dan ook het goedkoopst: voor minder dan € 20 moet je deze aan kunnen schaffen). Ik gebruik deze airbrush voor het aanbrengen van de hoofdkleuren van locomotieven, wagens etc, zeker als ik werk met sneldrogende verf van bijvoorbeeld Phildie, MK of Kleinspoor. - Badger 350.
Een ideale airbrush als je fijner spuitwerk wilt verrichten zoals het weatheren van je modellen en/of modelbaan. Ook voor het aanbrengen van een beschermlaagje (vernis) over mijn modellen, hanteer ik deze airbrush. In principe is deze airbrush ook geschikt voor het spuiten van sneldrogende verf, maar deze airbrush is door zijn constructie gevoeliger voor dichtslibben van het verfkanaal door aankoeken van dit soort verf.
Deze airbrush is iets duurder dan de Badger 250-2, maar niet veel: voor minder dan € 40 zou je erin moeten slagen er eentje aan te schaffen.
Vergeet niet te kijken op de andere pagina's over airbrushen onder de hoofdstukken 'Technieken' en 'Gereedschap' met onder andere aandacht voor het schoonmaken van de airbrush, verschillende luchtdruk-verzorgers, waar je op moet letten bij het gebruiken van je airbrush, de mogelijke gevaren bij airbrushen (een gewaarschuwd mens telt voor twee, nietwaar?) en nog veel meer!